complexe verhoudingen in tijden van corona
Afgelopen dinsdag werd een brief gericht aan de cultuur- en gemeenschapscentra (verder: cultuurhuizen) vanuit producerende kunstenorganisaties. In die brief vragen deze producenten om tijdens de coronacrisis geen overmacht in te roepen bij de afhandeling van contracten. Concreet vragen ze de cultuurhuizen om voor geannuleerde of verplaatste voorstellingen de artiesten toch te compenseren met minimaal 30% van de originele uitkoopsom. Op basis van de vele reacties vanuit onze leden, formuleerde VVC onderstaand antwoord.
Deze vraag komt niet geheel onverwacht: cultuurhuizen zijn zich uiteraard bewust van deze problematiek en zijn zelf uitermate bezorgd over de economische effecten op het precaire culturele ecosysteem waar ook zij deel van uitmaken. En bij een volledige annulering zullen het effectief kleine vzw’s, freelancers en niet-gesubsidieerden zijn bij wie de klap het hardst aankomt.
We begrijpen daarom de brief van oKo en de kunstenorganisaties. Ook willen we vermijden dat er verschraling komt van het aanbod of dat uitkoopsommen noodgedwongen de hoogte in schieten. Op de (middel)lange termijn denken we vooral vooruit naar toekomstige samenwerkingen. Een verzwakte cultuursector is het laatste wat we willen, want dit affecteert ons allemaal. De cultuurhuizen willen hun collega’s absoluut ondersteunen, maar de inspanning die gevraagd wordt van de huizen is groot en zien we niet als algemeen haalbaar.
De cultuurhuizen tonen zich alvast constructief. Velen gaan de dialoog aan om een oplossing te zoeken die voor allen haalbaar is. In eerste instantie is dat het zoveel mogelijk verplaatsen van voorstellingen, bovenop de reguliere programmatie.(1) Verplaatsen is de beste optie, maar is ook geen evidentie voor de cultuurhuizen. Zo’n bomvol seizoen betekent door overaanbod wellicht een lagere ticketverkoop per voorstelling en ook een aanzienlijke verhoging van de werkdruk voor het personeel.
Het voorstel dat hier op tafel ligt lijkt uit te gaan van de veronderstelling dat cultuurhuizen over buffers zouden beschikken om de verliezen op te vangen. Maar de financiële plannen staan of vallen natuurlijk met ingecalculeerde winsten op evenementen, die ook geannuleerd worden. Daarnaast moeten cultuurhuizen tickets terugbetalen aan het publiek en hebben deze plekken zelf te maken met verliezen mbt. zaalhuur, horeca, sponsordeals... Zonder inkomsten overschrijdt de inspanning die gevraagd wordt voor velen de draagkracht ver, als die er al is.
Een directeur of programmator van het cultuurhuis kan deze beslissing bovendien niet zomaar maken. Dergelijk standpunt wordt afgewogen binnen begrotingen en meerjarenplannen en moet voorgelegd worden aan colleges, raden van bestuur, directiecomités, … afhankelijk van de beheersvorm van het cultuurhuis. Dit proces vraagt tijd, goodwill en een economische inspanning van de lokale besturen.
Hiermee willen we komen tot de kern van de complexe verhoudingen en de gewrongen positie van het cultuurhuis. Cultuurhuizen zijn bemiddelaars tussen artiest en publiek, ze moeten er dus voor waken dat dit publiek ook niet de dupe wordt. Tegelijk willen ze een goede band behouden met de artiesten die het cultuurlandschap van morgen voor de getroffen publieken van vandaag zullen bepalen.
Maar de afweging is ook financieel: uiteraard komen ook daar de langetermijn effecten van corona en de onzekerheden die daarmee gepaard gaan in het vizier. Voor de beslissingen zijn ze voor het overgrote deel afhankelijk van afwegingen die lokale besturen moeten maken, die nooit eenvoudig zijn in tijden van crisis.
Conclusie daarbij is al snel dat ondanks goodwill en solidariteit, de cultuurhuizen helaas nooit de economische crisis van de artiesten zullen kunnen oplossen.
Er zijn binnen ons ledennetwerk wel al vele spontane solidariteitsacties gepland. VVC stimuleert dit en lanceerde de actie #ticketvoorcultuur, waarbij het publiek een ticket aan cultuur schenkt dat terechtkomt bij makers, artiesten en gezelschappen. Cultuurhuizen kunnen oproepen tot dit soort engagement, maar dit is geenszins een eenvoudige vraag. De afweging vanuit het perspectief van het publiek wordt ook gemaakt: burgers moeten zelf ook incasseren door deze coronacrisis.
Eerder dan een eengemaakt voorstel naar voor te schuiven, willen we in deze brief maatwerk bepleiten: per cultuurhuis en op basis van goede dialoog en onderhandeling tussen al deze verschillende partijen.
We hopen dat artiesten, vroeger eerder dan later, ook volop beroep zullen kunnen doen op het aangekondigde noodfonds. We vinden dat er maximaal moet ingezet worden op de meest kwetsbaren in de sector. We willen de Vlaamse overheid vragen om de problematiek verder ter harte te nemen bij het bepalen van de modaliteiten van dit noodfonds.
Aan VVSG willen we vragen om de lokale besturen te stimuleren aandacht te hebben voor de impact die er (ook op lange termijn) is op hun cultuurhuizen en na te denken over solidariteit met de kunstensector. Aan oKo om begrip te tonen voor de complexe positie van cultuurhuizen, waar het de lokale besturen zijn die hier finaal over beslissen. En om ook bij hun leden op te roepen tot constructieve dialoog, om in partnerschap een (creatieve) oplossing te zoeken.
Brief uit naam van VVC, gebaseerd op vele reacties van onze leden.
Schrijf je in voor de cult!-nieuwsbrief!
Ongeveer wekelijks versturen we onze cult!-nieuwsbrief vol informatie, aankondigingen, workshops, opleidingen en inspirerende praktijken.
